Ik las een paar interessante dingen over uitroeptekens, en de ontwikkeling ervan. Even in het kort. Vroeger, tien jaar geleden of zo, liet een uitroepteken je opspringen. Van afkeer: o, wat erg! Of van blijdschap: het is vrede!
Iets Veronica-achtigs
De regel over uitroeptekens was: gebruik ze zuinig. Of, zoals Jan Renkema schrijft in zijn Schrijfwijzer (2009): ‘Wees spaarzaam met zinnen die een uitroepteken nodig hebben’. In Handboek stijl (ook 2009) schrijven Burger & De Jong: ‘Eén uitroepteken is voldoende. Twee of meer uitroeptekens achter elkaar hebben iets Veronica-achtigs’. Dat vinden ze ook in deze Engelse grammaticagids (2005).
Yeah!
In zakelijke teksten hou ik me aan die regel. Maar in appjes en op social media totaal niet. Elke keer als ik ‘O, cool!!!’ typ of ‘yeah!’ denk ik: niet doen. En toch doe ik het. En velen met mij.
Uit de grond van je hart
Doordat het uitroepteken in appjes en online zo veel wordt gebruikt, is de betekenis ervan aan het veranderen. Van de oude ‘opspringfunctie’ (uit afkeer of blijdschap) naar een manier om aan te geven dat je enthousiast bent. En aardig. En dat je uit de grond van je hart meent wat je zegt.
Drie uitroeptekens
De ontwikkeling met die hoeveelheid uitroeptekens online gaat heel snel. Taalkundige Gretchen McCulloch deed een onderzoekje op Twitter. Ze vroeg: hoeveel uitroeptekens moet ik gebruiken als ik écht enthousiast, aardig en oprecht wil overkomen? Ze kreeg bijna 800 reacties. Schrijver Jonny Sun antwoordde op haar vraag met: ‘A single exclamation point is sort of like: here’s me showing that I’m being nice and cordial. But two exclamation points would be authentic excitement.’
De meerderheid uit het onderzoek zei zelfs: ben je echt oprecht, dan gebruik je drie uitroeptekens.
Wat het betekent voor je zakelijke teksten
Voordat je nu je mails en andere zakelijke teksten vol uitroeptekens gooit: wacht even. Want de oprechtheid en het enthousiasme van de uitroeptekens op social media en in appjes zijn vrijwel altijd gericht op de ander: ‘Ik voel met je mee!’ en: ‘Wat goed van je!!!’ Zakelijke teksten gaan eerder over wat jij zelf hebt gedaan. En enthousiasme over jezelf voelt voor lezers snel als borstklopperij. Al meen jij het natuurlijk uit de grond van je hart als je schrijft:
‘Beste mensen!!! Ik ben klaar met het projectplan!! Zie bijlage!!!’
Helemaal geen tekst meer
Ik ben wel benieuwd hoe het verdergaat, met het uitroepteken en met ons. Stel dat iedereen ook in werkteksten steeds meer uitroeptekens gaat gebruiken, dan verandert ook in die context de betekenis ervan. Interessant, toch? McCulloch, de taalkundige, onderzocht trouwens ook of uitroeptekens zonder tekst een optie zijn. Dus dat je als antwoord gewoon ‘!!!’ stuurt. Ja hoor, zei 38 procent.
Oké, dus: wees zuinig met uitroeptekens in je zakelijke teksten – voor nu, tenminste
Hier schreef ik, zonder uitroeptekens, over hoe ons huis bijna af fikte. Hier lees je over vraagtekens en hoe je het stokstaartjeseffect voorkomt. En de rest van mijn nieuwsbrief lees je hier.